Przegląd płyt pod Pentium 4

M E N U

» Nowości

» Archiwum

» Recenzje / Testy

» Board

» Rejestracja

Szukaj @ TwojePC

RECENZJE | Przegląd płyt pod Pentium 4

Przegląd płyt pod Pentium 4 Autor: Lancer \| Data: 28/08/02
Wraz z rosnącą popularnością platformy Pentium 4 na rynku pojawiają się coraz to nowe płyty główne współpracujące z tym procesorem. Jak to w życiu bywa - dla każdego coś miłego - wobec tego mamy do czynienia z produktami przeznaczonymi dla różnych klientów. Jak różne mogą to być płyty można się przekonać czytając ten przegląd. Tym razem zebrała się naprawdę miła gromadka. Od stosunkowo prostej i pozbawionej bajerów płyty Gigabyte GA-8IR533, poprzez nieco bardziej zaawansowane i kierowane do szerokiego grona użytkowników Abita BD7 II i zbudowanego na chipsecie SiS Asusa P4S533, aż po multimedialny kombajn w postaci wyrobu Abita IT7. Stawkę zamykają dwie płyty na układzie i850E przeznaczone pod pamięci RDRAM - „zwykły” Asus P4T533-C i Gigabyte GA-8IHXP druga płyty „all in 1”, dźwigająca na swym laminacie chyba wszystko co tylko dało się wlutować producentowi. Za dostarczenie tak szacownego grona do testów należy z tego miejsca podziękować firmom ACT i Simmtech i zaprosić na szczegóły.

Gigabyte GA-8IR533

Płyta Gigabyte jest specyficzną konstrukcją. Pierwszym co rzuca się w oczy to mały rozmiar laminatu. Płyta ma zaledwie 19,6cm szerokości. Dzięki temu bez problemu wejdzie do węższych obudów bez potrzeby rezygnacji z obsadzania niższych zatok 5,25". Producent zdecydował się na nietypową kombinację kontrolerów. Mostek północny to i845D, część południowa to konstrukcja z układem FW82801BA-ICH2 obsługująca USB 1.1 i standard ATA100. Przypomnę że podstawę odróżniającą i845E stanowi układ ICH4 z obsługa portów USB 2.0. Najciekawsze jest to, że teoretycznie układ i845D nie wspiera magistrali 133MHz, zaś produkt Gigabyte oferuje takie wsparcie. Różnica między wspieraniem, a nie wspieraniem FSB 133MHz jest bardzo płynna o czym pisałem już wcześniej. Najbardziej zastanawiające jest jednak to że Gigabyte zdecydował się oficjalnie napisać o tym w instrukcji.

8IR533 oficjalnie obsługuje do 2GB DDRAM specyfikowanych jako PC1600/PC2100 zarówno w modułach buforowanych jak i standardowych 64bitowych. Do obsadzania są 3 gniazdka jednak z zastrzeżeniem by sumaryczna ilość obsadzonych banków nie przekroczyła liczby 4. 5slotów PCI pracuje w standardzie 2.2. Gniazdka USB 1.1 w ilości 4. 2 z nich znajdują się na krawędzi płyty, a pozostałe na dołączonym śledziu. Obowiązkowo obecny port AGP 2.0 obsługuje karty w standardzie 4x z szybkimi wpisami (FastWrites i SBA). Należy jednak pamiętać, że nie jest on kompatybilny wstecz i nie współpracuje z kartami na gniazdo AGP 1.0 (czyli wymagającymi 3,3V AGP 2x). Płyta posiada tylko 2 gniazdka do podłączenia wentylatorków. Na uwagę zasługuje jeszcze układ dźwiękowy obsługiwany dzięki pomocy kodeka Realtek ALC650- co ciekawe na laminacie znalazło się wyjście SPDIF.

Ponieważ płyta jest stosunkowo niewielkich jak na dzisiejsze warunki rozmiarów, dlatego konieczne były pewne ustępstwa i wynikające z tego kolizje. Gniazdo AGP znajduje się na linii gniazdek pamięci i dlatego wyjątkowo utrudnione jest ich wyjęcie przy włożonej karcie VGA. Drugą wadą jest rozmieszczenie portów IDE. O ile umiejscowienie w dolnej części laminatu nie jest jeszcze złe, to gdyby udało się je o 90 stopni przekręcić, wówczas było by wiele wygodniej prowadzić taśmy.

BIOS płyty jest stosunkowo ubogi. Jedyna możliwością przestawienia timingów pamięci jest wybranie opcji Top Performance, zaostrzającej nieco czasy pracy. Nie można każdego parametru dostroić ręcznie. Regulacja FSB odbywa się z dokładnością co 1MHz w przedziale od 100 do 355MHz. Pamięci mogą pracować z zegarem równym szynie FSB jak i wykraczając poza oficjalne specyfikacje można je przyspieszyć dodając wartość częstotliwości liczonej jako: wartość FSB/3+wartość FSB. Tym oto sposobem przy szynie 133MHz pamięci mogą pracować z zegarem 177MHz. Ciekawa jest opcja pozwalająca na stałe przydzielić wartość szyny PCI/AGP niezależnej od FSB na poziomie od 33/66 do 50/100MHz. Zabrakło niestety możliwości podnoszenia napięć zarówno Vcore jak i Vmem. Płyta nie oferuje sprzętowego monitoringu.

Pudełko kryje po sztuce taśmy FDD i ATA oraz wyprowadzenia dla portów USB. Obok tradycyjnego "manuala" i dużej planszy informującej pokrótce o zasadach instalacji i konfiguracji płyty, w pudełku znajduje się CD z całkiem ciekawą zawartością. Znajduje się tam pakiet programów Symanteca ukrywających się pod wspólną nazwą Norton Internet Security 2002. Na uwagę zasługują jeszcze programy EasyTune zamieszczone w wersji 3 i 4 (ostatni w wersji beta) umożliwiające podnoszenie szyny FSB z poziomu sytemu operacyjnego.

Abit IT7

Płyta IT7 pod względem założeń konstrukcyjnych jest podobna do opisywanej niedawno płyty AT7. Integruje na swojej powierzchni wiele urządzeń. Podstawową różnicą jest oczywiście intelowski chipset sterujący, a nie VIA KT333. Płyta oparta jest o układ i845E. Mostek południowy ICH4 FW82801DB ze wsparciem dla napędów w standardzie ATA100 i USB 2.0. Płyta posiada port AGP 4x i tylko 4 gniazda PCI. Resztę miejsca na laminacie zajmują zintegrowane komponenty:

układ dźwiękowy oparty o kodek Realtek ALC650 (wsparcie dla 6 głośników-AC3)
kontroler RAID ATA133 kontrolowany przez chip HighPoint HPT374 (cztery kanały-dwa urządzenia na kanał)
układ sieciowy 100Mb obsługiwany przez układ Realtek 8100B
kontroler USB2.0 (VIA VT602)
kontroler standardu FireWire IEEE1394 (PHY/link TSB43AB23)

Tak na dobre to brakuje tylko jakiegoś zintegrowanego układu graficznego. Szkoda, że producent nie zdecydował się na zastosowanie chipsetu i845G z grafiką zaszytą w mostek północny. Na uwagę zasługuje rzadko spotykany kontroler RAID umożliwiający podłączenie aż 8 urządzeń ATA133. Kontroler wbudowany w mostek południowy obsługuje niestety tylko standard ATA100.

Podobnie jak w AT7, tu również brak klasycznych portów PS/2, COM i LPT. Jest natomiast na krawędzi 6 gniazd USB, 2 FireWire oraz optyczne SPDIF-Out, gniazdka wyprowadzeń z układu dźwiękowego (mikrofonowe, line-in, głośniki przednie, tylne i subwoofer). Koniec listy uzupełnia wtyczka układu sieciowego LAN. Na dodatkowym wyprowadzeniu można podłączyć dodatkowe 2 porty USB (sumaryczna ilość-8gniazd USB 1.1 i 2.0).

Płyta posiada 3 sloty pod pamięci DDR. Ograniczenia są podobne jak w płycie Gigabyte-można włożyć pamięci w kombinacji nie przekraczającej 4 banków. Oficjalnie wspierany standard pamięci to moduły PC2100 i PC1600 w ilości 2GB.

Myśląc o overclockerach chcących podłączyć wentylatorki chłodzące system producent ulokował 5 gniazdek FAN. Wyświetlacz POST informuje o kolejnych fazach rozruchu komputera i ewentualnych problemach. Ciekawe są dwa niewielkie przyciski PowerON i Reset. Dzięki temu łatwiej obsługiwać płytę bez...obudowy :) Tradycyjny speeker w obudowie zastępuje mały głośniczek na powierzchni płyty.

Samo rozmieszczenie komponentów na laminacie jest całkiem nieźle przemyślane. Można czepiać się poziomo rozmieszczonych portów IDE RAID, czy też nie do końca otwierających się zatrzasków pamięci gdy komputer wyposażono w kartę GF4 Ti, ale to są drobne wpadki, których trudno się ustrzec.

Ciekawa okazuje się zawartość BIOSu. Abit nie oszczędzał tu i daje bardzo dużą swobodę w kształtowaniu wydajność komputera i to zarówno pod względem dostosowywania wydajności przy standardowo pracującym procesorze, jak i podkręconym. Magistralę FSB można ustawić w przedziale od 100 do 250MHz. Mnożniki szyny PCI-1/3 i 1/4, a także przydzielić im stałą wartość niezależną od FSB na poziomie 44, 37 lub 33MHz. Regulacja Vcore w przypadku procesora Northwood odbywa się do poziomu 1,7V, zaś napięcie pamięci od 2,5V do 2,8V. Mamy też pełną kontrolę nad cyklami odświeżeń RAMu. Ogółem mamy niemal wszystko, czego szanujący się overclocker poszukuje.

Pudełko to obok krążka CD ze sterownikami-zaślepka na nietypowy układ wyprowadzeń na krawędzi, taśmy-FDD i 2 IDE (w czarnym kolorze z nadrukiem Abita), śledź z portami USB oraz torebka z kompletem nylonowych spinek. Płyta CD z dodatkowego oprogramowania zawiera Norton Antivirusa i WinDVD oraz program Buzzsoft.

Abit BD7 II

Kolejna płyta Abita zbudowana na chipsecie i845E, tym razem jednak w bardziej tradycyjnym wydaniu. Wbrew pozorom płyta ma niewiele wspólnego z poprzedniczką. Cieszącą się dobrą opinią płytą BD7. Wyrób posiada całkowicie przeprojektowany laminat. Ale po kolei.

Płyta oparta jest o typową dla i845E kombinację układów, czyli układ 828845E jako mostek północny, oraz mostek południowy FW82801DB-ICH4 z obsługą standardu USB 2.0. Abit zmniejszył wymiary swego wyrobu. Teraz brązowy PCB nie ma pełnego ATXowego wymiaru 30,5x24,5-jak to było u BD7, lecz nieco mniej- wobec tego z montażem płyty nie powinno być problemu nawet w mniejszych obudowach. Całkowita konfiguracja portów to slot AGP 4x (jak we wszystkich wyrobach opartych na intelowskich układach pod Pentium 4 zgodny tylko z kartami zasilanymi napięciem 1,5V). 5 gniazd PCI. W 3 gniazda DIMM można włożyć 2GB RAM PC1600/2100 w sumarycznej kombinacji 4 banków. Testowa płyta pozbawiona jest obsługi RAID, ale stosowny model wyposażony w taki kontroler znajduje się ofercie Abita. Zamiast tego mamy układ dźwiękowy zbudowany wokół kodeka audio Realtek ALC650 i układ sieciowy RTL8100B 10/100Mb Fast Ethernet. Laminat zawiera 3 gniazdka FAN do podłączenia wentylatorków. Porty USB znalazły się w ilości 2 sztuk na krawędzi płyty, zaś dodatkowe 4 można podłączyć posiadając odpowiednie gniazdka sygnałowe na "śledziu".

Samo rozmieszczenie elementów nie budzi większych zastrzeżeń. Gniazda pamięci są na tyle wysoko w stosunku do slotu AGP, że otwarcie zatrzasków nie sprawia problemów nawet w przypadku karty GeForce4 Ti. Jedynym zgrzytem jest umiejscowienie portu FDD w dolnej części laminatu, co nieco pogarsza opływ powietrza w obudowie i wymusza niewygodne prowadzenie kabla flopa przez pół długości płyty. Stosunkowo mały wymiar płyty wymusza pewne ustępstwa.

BIOS jest podobny do tego z płyty IT7. Magistralę FSB można ustawić w przedziale od 100 do 250MHz. Mnożniki szyny mogą mieć zdefiniowaną wartość PCI-1/3 i 1/4, a także można przydzielić im stałą wartość niezależną od FSB na poziomie 44, 37 lub 33MHz. Regulacja Vcore w przypadku procesora Northwood odbywa się w procentach. Można je podnieść o 5, 10 i 15%. Napięcie pamięci Vmem od 2,5V do 2,8V. Mamy też pełną kontrolę nad cyklami odświeżeń RAMu.

Pudełko to obok krążka CD ze sterownikami-zaślepka na układ wyprowadzeń portów, taśmy-FDD i IDE, śledź z portami USB. Płyta CD z dodatkowego oprogramowania zawiera Norton Antivirusa i WinDVD oraz program Buzzsoft.

Asus P4S533

Asus jest rodzynkiem w tym porównaniu bowiem jako jedyny jest zbudowany o inny niż intelowski chipset. Konkretnie jest to SiS 645DX. Jest to rozwinięcie znanego układu SiS 645-pierwszego oficjalnego nieintelowskigo układu wspierającego procesory Pentium4. Podstawową różnicą jest oficjalne wsparcie dla FSB 533MHz, a SiS 645DX jako pierwszy na rynku wspierał nieoficjalnie pamięci PC3200 o szczytowej przepustowości 3,2MB/s. Akceptowalne są też wcześniejsze standardy pamięci DIMM, czyli PC1600, PC2100 i PC2700, ale także odchodzące do lamusa układy DIMM SDRAM. W nowym wydaniu chipsetu producent nieco zmodyfikował kontroler pamięci podnosząc wydajność podsystemu pamięci. Chipset obsługuje do 3 GB pamięci PC2100/1600 w trzech modułach lub 2GB układów PC2700/PC3200 w dwóch modułach. Mostek północny ma konstrukcję pseudosynchroniczną umożliwiającą taktowanie pamięci zegarem różnym od szyny FSB. Obsługa slotu AGP ogranicza się do specyfikacji 2.0 z obsługą AGP 4x z FastWrites, ale jest zgodny wstecz z AGP 1.0. Mostek północny SiS 645DX o kodowej nazwie 646 komunikuje się z mostkiem południowym szyną MuTIOL-16bitową szyną o szczytowej wydajności 533MB/s. Konstrukcja tej szyny jest zbliżona do AMD HyperTransport. Przez mostek południowy SiS 961B potrafi obsłużyć napędy ATA133, 6 gniazd USB 1.1. Kość zawiera wbudowane 3 kodeki audio obsługujące 6-ścio kanałowy kontroler dźwięku AC97.

Laminat płyty Ausa zawiera port AGP pracujący zgodnie ze specyfikacją 2.0. 6 portów PCI jest dziś standardem. Mimo obecności na płycie wyprowadzeń elektrycznych do slotu AMR samego gniazda zabrakło. 3 banki pamięci DIMM DDR zgodnie ze słowami producenta przyjmą do 3GB pamięci PC1600/2100 i 2 GB w 4 bankach układów PC2700. Nie jest wymieniana pośród obsługiwanych pamięć PC3200. Płyta nie posiada obsługi 72bitowych układów ECC. Poza układem dźwiękowym opartym o chip C-Medi CMI8738 obsługującym głośniki w standardzie 5.1 nie zawarto więcej żadnych zintegrowanych komponentów. Płyta obsługuje napędy tylko poprzez zestaw kontrolerów zawartych w mostku południowym, a więc w standardzie ATA133. Z dodatkowych "bajerów" warto wymienić jedynie złącza dla czytników kart Smart, Secure i Memory. Płyta zasilana jest poprzez wtyczkę ATX i 4 bolcowe linie napięcia 12V. W przypadku braku tej ostatniej płytę należy zasilać poprzez układ EZplug, na który składa się wyprowadzenie na końcówkę identyczną jak ta z której zasilane są napędy HDD. Płyta posiada 3 gniazda FAN. Porty USB 1.1 obsługiwane są przez 2 wyprowadzenia na krawędzi i 4 na dodatkowych śledziach.

Płyta Asusa podobnie jak wcześniejszy wyrób Gigabyte jest stosunkowo mała. Ma zaledwie 21,9cm szerokości. Na płycie nie ma zbyt wielu zintegrowanych gadżetów dlatego też rozmieszczenie elementów na tak małej, jak na dzisiejsze standardy powierzchni nie było zadaniem trudnym. Rozmieszczenie komponentów na laminacie płyty nie budzi zastrzeżeń. Jedyny zgrzyt to standardowo już umieszczenie slotów pamięci w pobliżu gniazda AGP. Mimo obecności w porcie karty GF4 Ti dolne zatrzaski dały częściowo się otworzyć, co pozwala po lekkiej gimnastyce zainstalować pamięci wewnątrz ciasnej obudowy bez potrzeby wyjmowania karty graficznej.

Jak na Asusa przystało, nie mogło zabraknąć bogatych opcji konfiguracyjnych. Tradycyjnie już producent ten nie chce całkowicie pozbywać się całej masy manualnych przełączników i zworek rozrzuconych po powierzchni laminatu. Najbardziej rzucającym się w oczy jest blok DIP, którym można na sztywno zablokować wartość magistrali FSB i pamięci. Dzięki temu można przykładowo przydzielić takie oto taktowania szyny systemowej i pamięci:

Jak widać opcji jest sporo. Inną ważną zworką jest ta, którą można regulować napięcie pamięci. Może ono mieć wartość 2,5, 2, 7 i 2,9V.

Jeśli chodzi o samą zawartość BIOSu, to dostępna jest regulacja szyny FSB z krokiem co 1MHz od 100 do 166MHz. Niestety mnożniki szyny PCI są przydzielone na stałe i tak przy 166MHz FSB PCI może mieć tylko wartość 42MHz. Możliwa jest zmiana mnożnika szyny systemowej do pamięci. Dostępne wartości 1:1, 3:4, 3:5, 4:5, 3:6 i 4:6. Napięcie zasilające rdzeń procesora Northwood jest ustalane od 1.5 do 1,7V. Po wyjęciu odpowiedniej zworki z powierzchni płyty ten przedział zostaje powiększony o 0,2V. Ciekawą opcją jest technologia Q-FAN. W menu dostępne są opcje oznaczone jako 10/15 do 15/15. Po wybraniu odpowiedniego "mnożnika" zostają obniżone obroty wentylatora na procesorze. To pozwala co wrażliwszym płynnie dostosować ilość dźwięku wydobywającego się z ich komputera. Płyta posiada głosowe powiadamianie o błędach POST Reporter.

Pudełko zawiera płytę CD ze sterownikami . Kable FDD i 2 ATA (1x ATA133 i 1xATA33) oraz śledź z 2 wyjściami dla portów USB 1,1. Na płycie CD znalazł się program antywirusowy PC-Cilin. Obok angielskiej instrukcji znalazł się broszura w której proces instalacji płyty opisano między innymi w naszym języku.

Gigabyte GA-8IHXP

Jedna z dwóch obecnych w przeglądzie płyt na chipsecie i850E przeznaczona pod pamięci RDRAM. Jak powszechnie wiadomo pamięci firmy Rambus są najlepszym wyborem pod platformę Pentium 4.

Płyta jest bardzo ciekawym wyrobem. Oparta jest o mostek północny 828850E obsługujący FSB 133MHz oraz mostek południowy FW82801DB, czyli ICH4. To o tyle interesujące, że Intel nie przewiduje oficjalnie obecności tego układu. i850E jako całość ma współpracować tylko z ICH2 o czym można dowiedzieć się tutaj. Można więc powiedzieć, że Gigabyte stworzył własną konstrukcję. Dzięki temu wybiegowi płyta zyskała możliwość obsługi portów USB 2.0 poprzez mostek południowy. W przeciwieństwie do wyrobu Asusa P4T533-E Gigabyte jest oparty o laminat 6-ścio warstwowy. Taki układ pozwala optymalniej rozplanować układ ścieżek sygnałowych, co wpływa na jakość wyrobu, choć podnosi koszta produkcji.

Charakterystyczny dla Gigabyte ciemnoniebieski laminat zwiera może nie tak imponującą jak u Abita IT7 baterię zintegrowanych komponentów, ale też jest się czym pochwalić. Gniazd kart rozszerzeń to 6 slotów PCI, 1 CNR oraz port AGP 2.0 pracujący tylko z kartami zasilanymi napięciem 1,5V. Typowa dla płyt głównych opartych na układach i850 jest kombinacja banków pamięci -4 sloty RIMM które należy obsadzać parami i odpowiednią konfiguracja terminatorów w celu zamknięcia obwodu elektrycznego. Pośród zintegrowanych komponentów wymienić należy:

kontroler USB 2.0 oparty o układ NEC
kontroler RAID na Promise PDC20276 (dwa kanały)-ATA133
układ sieciowy Fast Ethernet 10/100Mbit Realtek RTL8100BL
układ dźwiękowy obsługiwany przez chip Creative CT5880 ze wsparciem dla wyjść i wejść SPDIF

Płyta jest więc nieźle wzbogacona o dodatkowe komponenty, które podnoszą funkcjonalność gotowego wyrobu. Warto zauważyć, że obok kontrolera USB 2.0 w mostku południowym zdecydowano się na użycie jeszcze jednego układu. Nowy standard zdobywa popularność. Płyta łącznie obsługuje 10 portów w nowym standardzie. W przeciwieństwie do Abita IT7 nie zabrakło leciwych ale wciąż niezbędnych portów LPT i COM. Jeśli jesteśmy przy wyposażeniu to nie można nie wspomnieć o lansowanym przez Gigabyte dublowaniu BIOSów, czyli mieszczeniu na laminacie dwóch kości EEPROM BIOS. Rozwiązanie to zwane jest DualBIOS. Skutecznie chroni to przed unieruchomieniem płyty spowodowanym przez zniszczenie zawartości oprogramowania sterującego. Na koniec warto wspomnieć o wyprowadzeniach czytników kart Smart, Secure i Memory.

Płyta posiada końcówki do podpięcia 3 wentylatorków. Złącza zasilające płytę to wtyczki ATX, linii 12V i wtyczka AUX. Jedynym zastrzeżeniem desingu jest niefortunne umieszczenie slotów pod pamięci. GeForce4 Ti koliduje i zasłania wszystkie zatrzaski - ruch dolnych jest mocno ograniczony. Można też było wyjścia z kontrolera RAID umieścić pionowo, ale poziome umiejscowienie gniazdek jest typową cechą niemal wszystkich płyt z dodatkowym kontrolerem macierzy dyskowych.

BIOS AMI w przeciwieństwie do wcześniejszych wydań w niczym nie ustępuje już odpowiednikom AWARD i umożliwia wybranie podręcznego menu w celu ustalenia konkretnej opcji bez konieczności przewijania bez podglądu innych wartości. Płyta posiada regulację FSB od 100 do 156MHz w krokach co 2-3MHz, a są to wartości 100, 103, 105, 108, 110, 112, 115, 118, 120, 122, 125, 130, 133, 136, 138, 140, 142, 144, 145, 148, 150, 152, 154, 156. Trochę szkoda, że w obliczu powszechnej dostępności układów PLL z regulacją co 1MHz producent zastosował taki rozwiązanie. Płyta obsługuje moduły pamięci PC800 i PC1066. Regulacja napięcia Vcore odbywa się w zakresie od +0,025V do +0,2V. Istnieje możliwość podniesienia napięcia pamięci RDRAM ponad standardowe 2,5V. Napięcie portu AGP można regulować od 1,5 do 1,8V. Płyta obsługuje pamięci ECC. Zgodnie ze specyfiką pamięci RDRAM nie ma jakiejkolwiek możliwości regulacji cykli odświeżania pamięci.

Pudełko zawiera płytkę CD zawierającą sterowniki, program Norton AntiVirus, Personal Firewall 2002 oraz narzędzie do overclockingu EasyTune4. Dodatkowo znajdziemy kolorową ulotkę informującą o zasadach instalacji i konfiguracji płyty. Na dołączony komplet kabli składają się 3 taśmy UDMA ATA, 1 FDD oraz wyprowadzenia gniazd USB2.0 -8 portów na dwóch śledziach. Ostatni śledź to wyprowadzenia sygnałów układu dźwiękowego SPDIF. Zawartość pudełka uzupełniają terminatory do gniazd pamięci C-RIMM.

Asus P4T533-C

Płyta Asusa jest już trzecią opartą o chpset i850E którą mam przyjemność prezentować. W przeciwieństwie do powyższego wyrobu Gigabyte jest konstrukcją nieco prostszą. Jej szkielet tworzą mostek północny i850E i południowy ICH2, a więc bez wsparcia dla USB 2.0. Kolejną istotną różnicą jest zastosowanie jedynie 4 warstwowego laminatu.

Płyta była jedną z pierwszych obsługujących nie tylko pamięci PC600/PC800 ale także PC1066 czyli Rambusy dla FSB 133MHz. Ogólny układ złącz przedstawia się następująco: 1 port AGP zgodny ze specyfikacją AGP 2.0, 5 PCI i tradycyjnie dla wyrobów obsługujących 16 bitowe pamięci RDARM 4 banki na RAM. Producent zintegrował osobny kontroler USB 2.0 obsługiwany przez chip NECa. Płyta posiada łącznie 4 gniazda USB 1.1 na krawędzi i 2 na śledziu, a na kolejnym śledziu wyprowadzenie dla 2 portów USB 2.0 z GamePortem. Za generowanie dźwięku odpowiada kodek audio ALC650. Poza wbudowanym w mostek południowym kontrolerem ATA100 niema obsługi dodatkowych gniazd napędów. Laminat zawiera 3gniazda FAN. Ciekawą opcją jest głosowe powiadamianie o fazach procedury POST i ewentualnych błędach. Rozwiązanie bardzo oryginalne, ale na dłuższą metę denerwujące.

Asus zastosował ciekawe podejście do kwestii zasilania. Jeśli posiadamy standardowy zasilacz ATX nie zgodny ze specyfikacją ATX 2.03 czyli bez dodatkowych linii zasilających wówczas w płytę wtykamy zwykłą końcówkę taką, jaką zasilany jest np. dysk twardy. Rozwiązanie to nosi nazwę EZPlug. Umożliwia to używanie nowej płyty bez potrzeby zakupu nowego PSU.

Rozmieszczenie elementów na płycie nie budzi większych zastrzeżeń. Nietypowe ułożenie banków pamięci powoduje, że nie kolidują one z kartą AGP. Na jej linii znalazła się jedynie końcówka do podłączenia napędu FDD, ale i prowadzony z tego miejsca kabel nie powoduje większych problemów.

Typowym dla Asusa jest rozmieszczenie na PCB wielkiej ilości zworek. W dobie powszechnej konfiguralności płyt z poziomu BIOSu rozwiązanie to może znaleźć wielu przeciwników. I tak najważniejszą bodaj baterią przełączników DIP można na stałe ustalić wartość magistrali FSB na poziomie 100, 103, 105, 110, 133, 136 ,138, 140MHz. Osobne zworki służą np. do wyłączenia kontrolera USB 2.0 itp. BIOS płyty umożliwia konfigurowanie wartości szyny FSB od 100 do 150MHz ale podobnie jak u Gigabyte nie jest to regulacja płynna. Dostępne zegary to 100, 103, 105, 108, 110, 112, 115, 118, 120, 122, 125, 130, 133, 136, 138, 140, 142, 144, 145, 148, 150.. Napięciem zasilające rdzeń można sterować w zakresie od 1,1 do 1,85V. Nie ma możliwości podnoszenia wartości napięć pamięci, ale częstotliwość RAMu można ustawić jako PC800 i PC1066. Same timingi pamięci można zaostrzyć ustawić wybierając opcję DRAM Turbo Mode.

Pudełko zawiera płytę CD ze sterownikami. Kable FDD i 2 ATA oraz śledź z wyjściami dla portu USB 2.0 i GamePort. Drugi śledź to złącza dla wyjść/wejść SPDIF z kodeka audio. Na płycie CD znalazł się program antywirusowy PC-Cilin. Obok obszernego angielskiego manuala znalazła się druga książeczka w której proces instalacji płyty opisano również w naszym języku. Wspomnę jeszcze o aluminiowej zaślepce do portów i naklejkach z opisem zworek, przełączników i wyprowadzeń na płycie. Nie zapomniano o dwóch terminatorach C-RIMM.

Testy

Sprzęt dostarczyły firmy:

Abit IT7 - ACT
Abit BD7 II - Simmtech
Asus P4T533-C - ACT
Asus P4S533 - Simmtech
Gigabyte GA-8IR533 - ACT
Gigabyte GA-8IHXP - ACT
Pentium4 2.53 GHz - Intel
256MB DDRAM OCZ PC3000 - 4MAXcool
256MB RDRAM PC800 - Intel
Gainward GeForce4 Ti/700 - Multimedia Vision
Philips 107P - ACT
Volcano7+ - 4MAXcool

W przypadku platform testowych i845 starałem się maksymalizować wydajność poprzez asynchroniczne taktowanie pamięci mimo, iż jest to ustawienie całkowicie nieoficjalne. Częściowo zatykałem więc wąskie gardło systemu z procesorem P4 "B" i DDRAM-ami. Więcej szczegółów zamieściłem w tym artykule. Ponieważ platforma SiS pozwala na taktowanie pamięci oficjalnym zegarem 166MHz dlatego też w przypadku płyty Asus P4S533 pamięć pracowała jako PC2700. Taktowaniem zegarem 200MHz i pamięciami PC3200 zajmę się nieco dalej. Dwie testowane płyty na chipsecie i850E pracowały z pamięciami PC800, ale przy procesorze Pentium4 B pracującym z FSB 133MHz były taktowane synchronicznie. Zostały więc podkręcone do standardu PC1066. Tym samym pamięci te oferując przepustowość 4,2GB/s w 100% zapełniały zapotrzebowanie procesora na pasmo pamięci.

Zdecydowanie najszybszymi okazują się być płyty oparte o chipset i850E. Nie jest to żadną niespodzianką. Chipset ten współpracuje z najlepszymi dla Pentium4 pamięciami RDRAM. Raczej z tyłu pozostał SiS korzystający z najwolniej pracujących układów, bo tylko166MHz DDR. i845-ki miały do dyspozycji szybsze, bo 177MHz układy.

Sytuacja się powtarza. Co ciekawe jednak w trybie wysokich detali najszybsza okazał się płyta Gigabyte IR533. Aż o 13fps przegoniła ona SiSa. W niskich detalach i850E święci swoje tryumfy.

Asus na SiSie ciągle ostatni. Bardzo dobrze radzą sobie w pierwszym teście dwie płyty Abita wyprzedzając Gigabyte i SiSa, który kolejny raz kapituluje i daje się wyprzedzić

SiS pierwszy raz pokonuje i845. Jest szybszy od Gigabyte gdyż średnia ilość klatek animacji w obu testach okazuje się być minimalnie wyższa. Tuż za obiema 850-kami znajduje się Abit BD7 II.

Zdecydowane zwycięstwo Gigabyte 8IHXP. Tym razem Asus P4S533 całkiem nieźle sobie radzi i przegania pozostałe płyty działające z pamięciami DDR.

3D Mark2001 (kliknij)

Nic niezwykłego się nie dzieje. Najszybsza jest płyta Asusa na i850E za nią Gigabyte, a dalej na równi pędzą Abity. Przedostatniego Gigabyte IR533 goni SiS ale jest daleko. Jest zbyt wolny. Słowo wyjaśnienia należy się dlaczego nie ma wyników testów Ausa P4S533 przy niskich detalach. Płyta po prostu nie kończyła benchmarka. Zawsze dokładnie w tym samym miejscu kończyła pracę efektownym skokiem w czeladź pulpitu Windows. Działo się to na samym początku testu Lobby Low. Po wyłączeniu tego podtestu i pozostawieniu innych w pętli, przez kilkanaście "okrążeń" nie było problemu. Tylko ten jeden jakoś nie bardzo wychodził.

Największe zdziwienie powodują wyniki testów niskopoziomowych, w których SiSowi nie idzie najlepiej. Traci bardzo wiele do konkurentów. Pozostałe płyty w tych testach dzieli stosunkowo niewielka różnica. Benchmarki pamięci wykazują zdecydowaną przewagę układów RDRAM nad DDRami osadzonymi na chipsecie i845. Ponownie SiSowi wiele brakuje do intelowskich odpowiedników. Spora dysproporcja również w teście napędu HDD. Tu wybija się Abit IT7.

SiS znowu kapituluje. Najszybszy Gigabyte 8IHXP.

W teście pamięci kolejna zdecydowana wygrana płyt i850E. Asus P4S533 przegania Gigabyte 8IR533.

PC Mark2002 (kliknij)

Nie jest zaskoczeniem kolejne zwycięstwo chipsetu i850E współpracującego z pamięciami PC1066. Przewaga w nad ostatnim w kolejce SiSem jest naprawdę duża. Co ciekawe tym razem kontroler dysku pracował stosunkowo równo na wszystkich testowanych płytach-poza SiSem :( Przyjrzenie się wynikom szczegółowym testów pokazuje ciekawą rzecz. Wszystkie płyty oparte o układ Intela bardzo mocno obciążają procesor w testach dekompresji MPEG2. Inaczej jest u SiSa który znacznie mniej obciąża CPU.

Bardzo czuły test. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że różnice między płytami są mało istotne, ale jak na skalę tego testu 1fps to naprawdę olbrzymia różnica, a 3fps dysproporcji między Asusem P4S533, a najszybszym Asusem P4T533-C to dosłownie przepaść.

Bardzo szybko z postawionym zadaniem poradziły sobie płyty Gigabyte i Asus pracujące z RDRAMami. Nieco gorzej poszło dla SiSa 645DX. Przypomnę tylko, że im mniejsza liczba w tym teście tym lepiej. Liczy się przecież czas. Całkiem nieźle poradziły sobie Abity. Tylko 2s wolniej niż najszybsze wyroby.

Kolejny czuły test. Pośród płyt pod układy DDR najlepszy jest model IT7.

Kolejny raz przekonać się można ile warta jest współpraca P4 z pamięciami RDRAM. Taka kombinacja nie ma sobie równych. Nawet w wyjątkowo zależnym od karty graficznej teście ProCDRS przewaga nad resztą płyt jest znakomicie widoczna. Asus z SiSem zachował się ciekawie. Chwilami przegonił i845 by mocno dać się pobić w dwóch ostatnich testach.

Na koniec jak zwykle Cachemem. On wyjaśnia wszystko. O ile 5 z 6 płyt z bardzo bliską sobie prędkością dokonuje odczytu z pamięci, to kwestia kto jest faktycznie najszybszy wyjaśnia się po przejrzeniu tabeli z pomiarem zapisu. Tu RDRAMy są bardzo szybkie. 200MB przewagi nad kolejnym w stawce Abitem BD7 II to dużo. SiS jest gdzieś po środku. Czyta wolniej od reszty, ale zapisuje szybciej od Gigabyte IR533. Za to pomiary opóźnień wypadają dla 645DX wręcz tragicznie. Nawet znane z wysokich opóźnień pamięci RDRAM pracujące w duecie z i850E mają lepsze rezultaty. Właśnie bardzo duże opóźnienia przyczyniają się do słabych wyników tego chipsetu w starciu z układami i845.

Abit IT7 vs Win98

Po włożeniu płytki CD znajdującej się w pudełku po Abicie powitał mnie radosny zapis, że płyta posiada tylko wsparcie dla WinME/200/XP. Brak jest Win98. Faktycznie z uruchomieniem płyty pod kontrolą Win98 miałem małe problemy. Problemy dotyczyły samego sterowania płytą. Moje boje kończyły się przeważnie reinstalacją systemu. Jak już wspomniałem płyta posiada tylko porty USB. Wobec tego by móc kontrolować system wraz z samą płytą firma ACT dostarczyła mi mysz i klawiaturę na porty USB. Sama instalacja "windy" przebiega bez problemu. Schody zaczynają się w chwili instalacji sterowników do chipsetu. W chwili wyszukiwania nowych urządzeń, na wykrywaniu kontrolerów USB płyta po prostu zawisała. Nie pozostawało nic innego jak tylko restarty. Ale to aż do znudzenia. Okazuje się, że w chwili wyszukiwania urządzeń, aby nie nastąpił zwis nie może być nic podpiętego pod w/w porty. Niby nic specjalnego ale jeśli odłączy się klawiaturę, a potem podłączy się ją od nowa to po prostu nie działa. Potrzebny jest ponowny restart, a w międzyczasie pojawia się jeszcze okienko w którym należy poklikać. No i właśnie. Jak mam poklikać skoro kontroler nie jest do końca zainstalowany i klawiatura nie działa? I tu można się zapętlić. Rozwiązaniem okazuje się na świeżym systemie, przed zainstalowaniem sterowników do płyty załadowanie sterownika do zintegrowanego kontrolera USB 2.0 VIA, przełączenie klawiatury pod tenże kontroler i dopiero instalacja sterowników do płyty. W ten sposób obchodzimy problem. Dużo łatwiej jest pod Win2000/XP. Tam nie trzeba się przełączać i kombinować.

Godnym nagany burakiem płyty jest "bardzo przydatna" opcja CLRCMOS. Otóż po nagłym odcięciu zasilania (wyciągnięciu wtyczki z sieci, czy gwałtownym resecie po zwisie) następuje wykasowanie zawartości CMOS. Trzeba wszystko ustawiać od nowa. Bardzo polubiłem kilkukrotne w ciągu godziny wizyty w BIOSie i strojenie go. Wystarczy wspomnieć tylko, że wyłączenie programowe (Windows), czy też poprzez przytrzymanie przycisku PowerON-4s po którym nastąpi wyłączeni płyty nie powoduje tego objawu. Gorzej jeśli zdenerwowany i początkujący użytkownik któremu odcięto prąd nie będzie o tym wiedział. Nieznajomość sprzętu spowoduje jego wizytę w serwisie z powodu braku umiejętności zmuszenia płyty do prawidłowego działania i samodzielnego ustawienia BIOSu. Ot taki mały bug... ale jak bardzo denerwujący!

SiS 645DX a pamięć PC3200

Chciałem sprawdzić jak się zachowuje płyta Asus obsadzona pamięcią PC3200 pracującą z zegarem 200MHz. W tym celu wybrałem mnożnik pamięci 4:6 (przy FSB 133MHz) i otrzymałem nieco wyższe taktowanie od oficjalnego ustawienia 4:5 (czyli 166MHz). Tym samym powinno nastąpić pewne przyspieszenie działania systemu. 533MHz FSB z jakim działa procesor testowy jest w stanie przepchnąć przez swą szynę 4,2GB danych w ciągu sekundy. 166MHz pamięć DDR dostarcza 2,7GB/s zaś 200MHz pamięć 3,2GB/s. Zobaczmy więc jak przyspieszy płyta po zastosowaniu szybszych pamięci. Same timingi zostały bez zmian. Zmieniłem jedynie mnożnik pamięci.

PC Mark2002 (kliknij)

Zastosowanie 200MHz układów pozwoliło na pewne przyspieszenie systemu. Teraz SiS okazuje się podobnie szybki jak przeciętna płyta na chipsecie i845 pracującym z pamięciami 177MHz DDR. Przeglądając wyniki testów Sandry widać ciekawą rzecz. Minimalnie dokonał się nawet postęp w testach niskopoziomowych. Wzrost niewielki ale widoczny i co ważniejsze całkowicie powtarzalny.

Zastosowanie szybszego zegara taktującego nie tylko przyspieszyło transfery pamięci, ale także nieco skróciło obciążenia. Nadal jednak okazują się one niesamowicie duże. Patrząc na wyniki Cachemema widać wyraźnie że nadal największą bolączką chipsetu jest wysoki poziom opóźnień. O ile same transfery są wyższe od tych uzyskiwanych na układzie i845 to głównie wysokie opóźnienia, wyższe sporo nawet od tych uzyskiwanych na pamięciach RDRAM powodują ogólną niską wydajność. Skrócenie opóźnień o 20cykli spowodowało by znaczące przyspieszenie. To jest to, nad czym inżynierowie SiSa powinni ostro popracować.

Podkręcanie

Testu podkręcania dokonywałem na ujednoliconych ustawieniach platform - napięcie zasilające ustawiłem na 1,7V. Oto wyniki podkręcania płyt przez magistralę:

Uzyskane taktowanie w przypadku testowanych platform było podobne. Osiągnięcie 2960MHz nie sprawiło problemu dla 3 z 6 płyt. Wyjątkiem były tu płyty: Gigabyte na chipsecie i845D, która z racji braku regulacji napięcia nie pozwalała na wyższe taktowanie procesora niż 2790MHz, zaś w przypadku Asusa po prostu na 150MHz skończyła się możliwość jakiejkolwiek dalszej ingerencji w taktowanie CPU przez regulację FSB, a i płyta Gigabyte 8IHXP również nie działała na więcej niż 156MHz ze względu na dalszy brak skali... :) Obie obecne tu płyty Asusa umożliwiają podnoszenie napięć ponad testowe 1,7V (dochodzimy aż do 1,85V) jednak nie zdecydowałem się na zastosowanie tak wysokiego napięcia ze względu na delikatną strukturę 0,13 jądra Northwood i możliwość jego nieodwracalnego uszkodzenia (czyli spalenia).

W przypadku platform i850E warto wspomnieć słowem o podkręcaniu pamięci. W testach użyłem typowych modułów Samsung PC800 z czasem dostępu 45ns. Pamięci RDRAM nigdy nie słynęły z wysokiej możliwości podkręcania. Przygodny z tymi pamięciami sprzed kilku miesięcy uświadomiły mnie, że przekroczenie bariery 120MHz jest wyjątkowo trudne. Początkowo do testów podchodziłem wyjątkowo sceptycznie nie wierząc po prostu nawet w to, że uda mi się wyciągnąć z obecnych modułów nawet 133MHz. Pierwsze testy płyt robiłem więc taktujące je zegarem asynchronicznym, kiedy to FSB pracowało z zegarem 133, a pamięci 100MHz. Ostatecznie jednak przekonałem się, że testowe moduły bez najmniejszych problemów pracują z zegarem 133MHz. Dalsze podkręcania pokazało że i to nie koniec. Najwyższe uzyskane FSB na Asusie P4T533-C wyniosło 148MHz (jednak występowały błędy systemowe już w czasie ładowania Windowsa) zaś całkowicie stabilnym taktowaniem okazał się zegar 142MHz. Gigabyte dzięki swej 6-ścio warstwowej konstrukcji i możliwości podniesieniu napięcia zasilającego pamięci uzyskał w pełni stabilny zegar 148MHz. Co ciekawe jednak na FSB wyższym nawet o 2MHz płyta już nie wstawała. Wyniki podkręcania w megahercach w porównaniu do pamięci DDR (podkręcających się ponad 200MHz) nie są może imponujące, ale należy wziąć pod uwagę specyfikę pamięci RDRAM i ich zupełnie inna logikę działania. Ostatecznie jednak udało mi się wycisnąć z nich pod 40% więcej niż norma przykazuje. Skoro jestem przy pamięciach to wspomnę że 156MHz FSB o którym wspomniałem przy okazji płyty Gigabyte i850E udało mi się uzyskać przy asynchronicznym taktowaniu pamięci.

Przy okazji opisu wcześniejszych płyt pod procesor Pentium 4 zwracałem uwagę na fakt nierównego i odstępującej od normy wielkości napięcia zasilającego rdzeń procesora. Zamiast deklarowanych 1,5V przeważnie było sporo mniej. Warto o tym wspomnieć i w tym miejscu.

Brak wyników w przypadku płyty Gigabyte i845D nie powinien dziwić. Płyta nie ma bowiem układu odpowiedzialnego za monitoring systemowy. W przypadku pozostałych platform bywa różnie. Widać jednak, że producenci dochodzą powoli do ideału i nie ma już tak drastycznych różnic jak niegdyś to bywało, kiedy to procesor zamiast napięcia 1,5V dostawał ledwie 1,4V a nawet mniej! Najdokładniejsze są dwie płyty Asusa które niemal idealnie zasilają rdzeń.

Na koniec działu podkręcanie słowo o firmowym overclockingu czyli o tym jak producenci podkręcają procesor bez wiedzy użytkownika. Idealnie taktowany procesor powinien mieć zegar 133,3MHz x 19. Wychodzi wiec 2532,7MHz. O to jak wyglądała ta kwestia na kolejnych platformach

Najdziwniejsze i zaskakujące jest uczciwe podejście Asusa P4S533 do sprawy. Firma ta znana jest z tego, że niejednokrotnie podaje zdecydowanie zbyt wysokie częstotliwości i tak przykładowo zamiast 133 mamy nawet defaultowo 135MHz FSB. Daje to szczególnie w testach niskopoziomowych minimalną przewagę dla wyrobów Asusa. Tu jednak stało się coś niezwykłego. Procesor jest wręcz niedotaktowany. Zmiana polityki? Pozostałe płyty, za wyjątkiem Gigabyte GA-8IR533 nie odbiegają od normy. Prawie idealnie taktują procesor. Nie ma więc oszukiwania.

Podsumowanie

Zestaw testowanych płyt to naprawdę zróżnicowane grono. Jedne okazały się znacząco szybsze od konkurencji (i850E), ale podstawowym kryterium wyboru mimo wszystko nie powinna być prędkość działania. Mało kogo bowiem znacząco obchodzi, że jedna płyta jest szybsza od innej o 2fps w Q3. W codziennym użytkowaniu poza benchmarkami niewielkiej wszak różnicy nie dostrzeżemy. Ważna jest stabilność i jakość dodatkowych komponentów jakimi producent uraczył swój wyrób. Tu zdecydowanym liderem jest Abit IT7. Ilość zintegrowanych elementów, które zainstalowano na płycie jest wręcz niesamowita. Praktycznie jednak mało kto będzie potrafił z nich skorzystać. Dla niewielu tylko przyda się 4 kanałowy kontroler RAID czy też FireWire. Większość szarych użytkowników nie zrobi z tego pożytku. Abit jest więc konstrukcją wielce specyficzną, także z powodu braku tradycyjnych portów PS/S, COM i LPT. Brawa jednak za innowacyjność, przy której nie zabrakło miejsca na funkcjonalność, stabilność, prędkość działania i ciągłą pamięć o overclockerach. Dwie płyty z chipsetem i850E to wybór zdecydowanie dla ludzi, którym prędkości nigdy za mało. Pamięci RDRAM oferują dokładnie tyle, ile procesor Pentium4 potrzebuje, a co nie zawsze potrafi dać pamięć DDR. Asus P4T533-C jest raczej standardową płytą, nie oferującą niczego specjalnego. Działa pewnie i stabilnie bez najmniejszych problemów-jak to Asus.

Najbardziej rozczarowującym dla mnie wyrobem jest Asus P4S533. Prędkość działania chipsetu SiS jest wielce rozczarowująca. Nawet zestawienie układu z pamięciami PC3200 nie gwarantuje większej wydajności niż ta oferowana przez chipset i845 z pamięciami DDR354. Nie ma co narzekać na stabilność czy samą jakość wyrobu, bo ta jest bez zastrzeżeń, ale spodziewałem się czegoś więcej. No cóż nie zawsze można mieć wszystko.

Gigabyte IR533 to płyta przeciętna. Chęć obniżenia kosztów spowodowała wycięcie kilku znaczących funkcji. Nie jest szybka, ale widać dążenie producenta do zachowania wysokiej stabilności. Jest to raczej produkt adresowany na rynek OEM, do wielkich producentów takich jak choćby Dell. Przeciętny użytkownik za podobną cenę znajdzie lepsze pozycje, choć jeśli liczy się dla Was pewność i jakość to Gigabyte nie ma czego tu się wstydzić. Ale żal pomyśleć że zabrakło regulacji napięcia Vcore i sprzętowego monitoringu.

Gigabyte 8IHXP

Gigabyte postarał zwrócić na siebie uwagę stosując zintegrowane elementy, które wydają się być mimo wszystko jednak nieco bardziej wyważone niż te które zastosował Abit w IT7. Dlatego w tym miejscu należy się wyróżnienie dla płyty i nasz znaczek jakości. Płyta nie tylko szybka, ale i stabilna oraz niezła do podkręcania. Szkoda, że zabrakło regulacji FSB co 1MHz. Zestawienie 8IHXP z procesorem Pentium4 i pamięciami RDRAM daje niezwykle wybuchową kombinację.

ABIT BD7 II

BD7 II to z kolei godny następca wcześniejszej płyty BD7. Płyta jest nie tylko bardzo szybka - wręcz najszybsza w gronie wyrobów z pamięciami DDR, a nawet stosunkowo niewiele jej brakuje do konkurencyjnych płyt na układzie i850. Abit zawsze słyną z bogatych możliwości overclockingu i nie zapomniał o swojej tożsamości także tu. Płyta wzór. Dla niej kolejny znaczek jakości. Warta polecenia pozycja dla każdego kto pragnie mieć P4 w swym komputerze.

Sprzęt do testów dostarczyły firmy:

	4MAX - wyłączny dystrybutor Thermaltake ul. Zagrody 22, 40-729 Katowice Tel./Fax: +32 202-53-01 do 16:30 Mobile: 0 609-488-668 od 16:30 WWW: www.4max.pl e-mail: 4max@4max.pl

	Multimedia Vision ul. Emaliowa 28, 02-295 Warszawa Tel. (0 22) 338 9000 Fax. (0 22) 338 9010 WWW: www.mmv.com.pl e-mail: handlowy@mmv.pl

	ACT - Advanced Computer Technologies 93-176 Łódź, ul. Łomżyńska 11 Tel. +48 42 68-92-777 Fax. +48 42 68-92-799 WWW: www.act.com.pl e-mail: office@act.pl

	SimmTech ul. Ryska 1, Białystok Tel. ((85) 664 84 05 i 654 48 94 WWW: www.simmtech.pl e-mail: simmtech@edo.pl